Bài giảng Vật lý 9 - Bài 42+43: Thấu kính hội tụ. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Nội dung text: Bài giảng Vật lý 9 - Bài 42+43: Thấu kính hội tụ. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

1. CÁC EM CẦN CHUẨN BỊ SÁCH GIÁO KHOA VẬT LÝ 9 TÌM HIỂU CÁC DỤNG CỤ QUANG HỌC Kính thiên văn
2. KÍNH HIỂN VI ỐNG NHÒM
3. MÁY ẢNH
4. BÀI 42-43 THẤU KÍNH HỘI TỤ ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI TKHT
5. I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: 1. Thí nghiệm: (hình 42.2)
6. Đèn phát ra Thấu kính tia Laze hội tụ Hộp chứa khói giúp nhìn thấy tia laze
7. Chiếu một chùm sáng song song theo phương vuông góc với mặt một thấu kính hội tụ C1: Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta lại gọi thấu kính này là thấu kính hội tụ?
8. I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: 1. Thí nghiệm: (hình 42.2) * Nhận xét: Chùm tia khúc xạ hội tụ tại một điểm nên thấu kính này được gọi là thấu kính hội tụ .
9. Thấu kính Tia tới Tia ló Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới. Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló. C2.Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm
10. I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: C3. Quan sát hình 42.3, so 1. Thí nghiệm: sánh độ dày phần rìa so 2. Hình dạng của thấu kính hội với phần giữa của thấu tụ: kính hội tụ. - Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. - Kí hiệu của thấu kính hội tụ: Tiết diện mặt cắt ngang của một số thấu kính
11. I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: 1. Thí nghiệm: (hình 42.2) 2. Hình dạng của thấu kính hội tụ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ: C4. Quan sát lại thí nghiệm. 1. Trục chính:( ) Trong ba tia tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng?
12. Thấu kính Trục chính
13. II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ: 1. Trục chính:( ) ( ) là trục chính của thấu kính (Học SGK/114)
14. II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ: 1. Trục chính:( ) 2. Quang tâm (O) O Trục chính của TKHT đi qua điểm O trong thấu kính. Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính
15. Thí nghiệm chiếu tia tới đến quang tâm - Tia Tiatới tớiđến đến quang quang tâm tâm (O) (O) thì thì tia tia ló ló tiếpsẽ thế tục nào? truyền thẳng, không đổi hướng.
16. II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ: 1. Trục chính:( ) 2. Quang tâm (O) 3. Tiêu điểm. O
17. Trục chính C5. Quan sát lại thí nghiệm, điểm hội tụ F của chùm tia ló có gì đặc biệt? Điểm F nằm trên trục chính của thấu kính
18. I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: II. Trục chính, quang tâm, C5. Hãy biểu diễn chùm tia tiêu điểm, tiêu cự của thấu tới và chùm tia ló trên hình kính hội tụ: 42.4 1. Trục chính:( ) (Học SGK/114) 2. Quang tâm (O) - Chùm tia tới song song với 3. Tiêu điểm trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu F điểm ( F ) của thấu kính. O Điểm hội tụ (F ) nằm cùng hay khác phía với tia tới?
19. II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ: 1. Trục chính:( ) 2. Quang tâm (O) 3. Tiêu điểm F O (Học SGK/114)
20. II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu F O kính hội tụ: a) 1. Trục chính:( ) 2. Quang tâm (O) F O F’ 3. Tiêu điểm b) Hình 42.5 C6. Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
21. II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu . O . kính hội tụ: F F' 1. Trục chính:( ) 2. Quang tâm (O) (Học SGK/114) 3. Tiêu điểm (F và F’) Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm F và F' đối xứng nhau qua quang tâm.
22. II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ: 1. Trục chính:( ) 2. Quang tâm (O) (Học SGK/114) O 3. Tiêu điểm (F và F’) F F' 4. Tiêu cự f f Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF' = f gọi là tiêu cự của thấu kính
23. I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ: 1. Trục chính:( ) 2. Quang tâm (O) 3. Tiêu điểm (F và F’) 4. Tiêu cự Nếu cho tia tới qua tiêu điểm của thấu kính hội tụ thì tia ló song song với trục chính.
24. CHO TIA TỚI ĐI QUA TIÊU ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ Tiêu điểm Trục chính Tia tới đi qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
25. Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ: + Tia tới đến quang tâm thì Tia ló tiếp tục truyền thẳng II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu O kính hội tụ: F F' 1. Trục chính:( ) + Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm. 2. Quang tâm (O) O 3. Tiêu điểm (F và F’) F F' 4. Tiêu cự (f) + Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính. O F F'
26. C7. Vẽ các tia ló của các tia tới II. Trục chính, quang tâm, (1) ; (2) và (3) trong hình sau tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ: 1. Trục chính:( ) 2. Quang tâm (O) 3. Tiêu điểm (F và F’) S 4. Tiêu cự (f) F’ I I III. Vận dụng O F S’
27. I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: II. Trục chính, quang tâm, C8. Hãy trả lời câu hỏi ở tiêu điểm, tiêu cự của thấu phần mở bài: kính hội tụ: Thấu kính hội tụ là gì? 1. Trục chính:( ) 2. Quang tâm (O) 3. Tiêu điểm (F và F’) 4. Tiêu cự (f) III. Vận dụng
28. Tia tới song song với trục chính của TKHT cho tia ló : A Đi qua điểm giữa quang tâm và tiêu điểm. ✓ B Đi qua tiêu điểm. C Truyền thẳng theo phương của tia tới. D Song song với trục chính.
29. Tiêu cự của TKHT làm bằng thủy tinh có đặc điểm: A Thay đổi được. B Các thấu kính có tiêu cự như nhau. ✓ C Không thay đổi được. D Thấu kính dày hơn có tiêu cự lớn hơn.
30. Chùm tia ló của TKHT có đặc điểm: A Chùm song song. ✓ B Lệch về phía trục chính so với tia tới. C Lệch ra xa trục chính so với tia tới. D Phản xạ ngay tại thấu kính.
31. III. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: 1. Thí nghiệm:
32. III. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: 1. Thí nghiệm: a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự: Đặt vật ở rất xa thấu kính: F F ⚫ ⚫ f f - Ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật?  Ảnh thật ngược chiều với vật, nằm tại tiêu điểm thấu kính
33. III. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: 1. Thí nghiệm: 2. Nhận xét: Kết quả Khoảng Ảnh thật Cùng chiều Lớn hơn cách vật hay ảo hay ngược hay nhỏ đến TK (d) chiều với hơn vật Vật đặt vật Vật ở rất Ngược Nhỏ hơn 1 xa TK Ảnh thật chiều vật Ngoài Ngược Nhỏ hơn khoảng 2 d > 2f Ảnh thật chiều vật tiêu cự Ngược Lớn hơn 3 f < d < 2f Ảnh thật chiều vật Trong khoảng Lớn hơn tiêu cự 4 d < f Ảnh ảo Cùng chiều vật
34. CHÚ Ý - Một điểm sáng S nằm trên trục chính của thấu kính hội tụ, ở rất xa thấu kính cho ảnh nằm tại tiêu điểm của thấu kính hội tụ - Vật vuông góc với trục chính cho ảnh cũng vuông góc với trục chính
35. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi THẤU KÍNH HỘI TỤ Đặt vật ngoài khoảng Đặt vật trong khoảng tiêu cự (d > f) tiêu cự (d 2f f <d < 2f xa thấu kính * Ảnh ảo * Cùng chiều * Lớn hơn vật ảnh nhỏ hơn vật ảnh nhỏ ảnh to có vị trí d’ = f hơn vật hơn vật Ảnh thật ngược chiều so với vật
36. IV. Cách dựng ảnh: 1. Dựng ảnh của một điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ: S. I S. I F’ F’ F 0 F 0 S’ K S’  Từ S dựng 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2 tia ló S/ là ảnh của S
37. IV. Cách dựng ảnh: 1. Dựng ảnh của một điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ: 2. Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ: a. Trường hợp 1: Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự (d > f) O B A/ ▪ ▪ A F F/ B/  Dựng ảnh B/ của B rồi hạ đường vuông góc với trục chính tại A/ , A /B/ là ảnh tạo bởi vật AB
38. b. Trường hợp 2: Vật đặt trong khoảng tiêu cự (d < f) B’ B ▪ ▪ / A’ F A O F  Ảnh A /B/ là ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật
39. Cách dựng ảnh Dựng ảnh của một điểm sáng Dựng ảnh của một vật sáng (ngoài trục chính d > f) AB + A trục chính + AB ⊥ trục chính + Vẽ 2 tia tới đặc biệt → dựng 2 tia ló tương ứng + Dựng ảnh của điểm B. → giao điểm của 2 tia ló là ảnh + Từ B’ dựng B’A’ ⊥ trục của điểm sáng. chính
40. I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: II. Cách dựng ảnh: B I III. Vận dụng: C6. F’ A’ AB = h = 1cm A OA = d = 36cm F 0 OF=OF’= f = 12cm B’ A’B’ = h’=? cm OABOAa B '' (g-g): Mà OI = AB (t/c HCN): AB AO 1 36 (1) 1 12 ' ' = ' ' ' = ' = (2) A B AO A B AO A'B' A'O −12 OIFA''a B ' F ' (g-g): 36 12 (1);(2) = OI OF' A'O A'O −12 = A' B' A' F' A’O = 18cm , A’B’ = h’ = 0,5cm
41. C6. B’ AB = h = 1cm OA = d = 8cm I OF=OF’= f = 12cm B A’B’ = h’=? cm A A’ O F’ OABOABa '' F ABAO 18 = = (1) A' BAOA ''' '' BAO 1 12 = (2) OIFA''''a B F A'B' A'O +12 OI OF ' 8 12 = (1);(2) = ABAF'''' AOAO' '+ 12 Mà OI = AB A’O = 24cm , A’B’ = h’ = 3cm