Bài dạy Ngữ văn Lớp 7 - Bài: Liệt kê - Năm học 2019-2020

Nội dung text: Bài dạy Ngữ văn Lớp 7 - Bài: Liệt kê - Năm học 2019-2020

1. NỘI DUNG KIẾN THỨC – KỸ NĂNG - MÔN: NGỮ VĂN 7 TUẦN 30 (Từ ngày 20/4/2020 đến ngày 25/04/2020) Tiếng Việt : LIỆT KÊ I - TRỌNG TÂM KIẾN THỨC 1. Kiến thức - Khái niệm phép liệt kê. - Các kiểu liệt kê. 2. Kĩ năng - Nhận biết phép liệt kê, các kiểu liệt kê. - Phân tích giá trị của phép liệt kê. - Sử dụng phép liệt kê trong nói và viết. II. BÀI GIẢNG Hoạt động 1: Thế nào là phép liệt kê? 1. Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu (in đậm) dưới đây có gì giống nhau? Bên cạnh ngài, mé tay trái, bét yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở , trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ]. (Phạm Duy Tốn) - Về cấu tạo: Các bộ phận in đậm đề có cấu tạo tượng tự nhau, đều là từ và cụm từ cùng loại được sắp xếp nối tiếp nhau. - Về ý nghĩa: chúng cùng nói về những đồ vật được bày biện chung quanh quan lớn. 2. Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên có tác dụng làm nổi bật sự xa hoa của tên quan, đối lập với tình cảnh của dân phu đang lam lũ ngoài mưa gió. Ghi nhớ 1 SGK/ 105 : Vậy liệt kê là là sắp xếp, nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. Hoạt động 2: Các kiểu liệt kê. 1. Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau?a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lậpb) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. (Hồ Chí Minh)
2. -Phép liệt kê ở: + câu a, cấu tạo không theo từng cặp ( ngăn cách nhau bởi dấu phẩy) + câu b, cấu tạo theo từng cặp ( nối kết nhau bởi quan hệ từ “và”) 2.Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau? a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. (Thép Mới) b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của cả dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng) -Với câu (a) , có thể dễ dàng thay đổi các bộ phận liệt kê mà không ảnh hưởng đến ý nghĩa của phép liệt kê. kiểu liệt kê không tăng tiến. - Với câu (b) không thể dễ dàng thay đổi các bộ phận liệt kê, bởi các hiện tượng được sắp xếp theo có hình thành rồi mới trưởng thành, theo cấp độ từ nhỏ đến lớn thì gia đình, họ hàng, làng xóm. kiểu liệt kê tăng tiến; + Phân loại theo cấu tạo: Liệt kê theo cặp, liệt kê không theo cặp. + Phân loại theo ý nghĩa: Liệt kê tăng tiến, liệt kê không tăng tiến. Ghi nhớ 2 SGK/ 105 : Xét về cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp. Xét về ý nghĩa có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến. Hoạt động 3: Luyện tập Trong bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”, để chứng minh cho luận điểm “Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”, Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê nào? Nêu kiểu liệt kê và tác dụng của phép liệt kê. PHIẾU HỌC TẬP PHÉP LIỆT KÊ KIỂU LIỆT KÊ TÁC DỤNG
3. Trả lời câu 2 (trang 106 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2): Tìm phép liệt kê trong các đọa trích sau đây: a) Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc) b) Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu) PHIẾU HỌC TẬP STT PHÉP LIỆT KÊ KIỂU LIỆT KÊ TÁC DỤNG a b Hoạt động 4: dặn dò - Học ghi nhớ SGK. - Hoàn chỉnh 2 phiếu học tập. - Soạn bài: Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy; Dấu gạch ngang . 1. Dấu chấm lửng dùng để làm gì? 2. Dấu chấm phẩy dùng để làm gì? 3. Dấu gạch ngang dùng để làm gì?