Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tiết 25 đến 28 - Năm học 2020-2021 - Trường THCS Phan Ngọc Hiển

Nội dung text: Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tiết 25 đến 28 - Năm học 2020-2021 - Trường THCS Phan Ngọc Hiển

1. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 Ngày soạn: 20/11/2020 Chủ đề: TUAÀN: 13 ÑOÄT BIEÁN TIEÁT: 25 NHIEÃM SAÉC THEÅ (tiết 2) I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài giảng, học sinh có khả năng: 1. Kiến thức: - Nêu ñöôïc caùc bieán ñoåi soá löôïng thöôøng thaáy ôû 1 caëp NST. - Trình bày được cô cheá hình thaønh theå (2n+1), theå (2n-1). - Biết ñöôïc haäu quaû cuûa bieán ñoåi soá löôïng ôû töøng caëp NST. 2. Kỹ năng: - Nhaän bieát theå dò boäi ôû caây caø ñoäc döôïc. - Rèn luyện kĩ năng quan sát, hoaït ñoäng nhoùm. 3. Thái độ: Giáo dục HS nghiêm túc học tập và yêu thích bộ môn. 4. Năng lực: hình thành được năng lực sau: - Năng lực hoạt động nhóm. - Năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Tranh “Quaû cuûa caây bình thöôøng vaø caùc theå dò boäi ôû caây caø ñoäc döôïc. 2. Học sinh: xem trước bài mới. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Khởi động: (3 phút) Mục tiêu: Củng cố kiến thức về nhiễm sắc thể để chuyển ý vào bài mới. GV yêu cầu nhắc lại: Thế nào là cặp NST tương đồng? Bộ NST đơn bội? Bộ NST lưỡng bội? (HS trả lời đúng có thể ghi điểm) Vậy có những có những trường hợp số lượng NST tăng thêm hoặc mất một NST thì có ảnh hưởng gì đến cơ thể của sinh vật và cơ chế đó diễn ra như thế nào? 2. Hình thành kiến thức: (38 phút) Hoạt động của thầy – trò Nội dung Hoạt động 1: Thể dị bội. (19 phút) Mục tiêu: Nêu ñöôïc caùc bieán ñoåi soá löôïng thöôøng thaáy ôû 1 caëp NST. GV yêu cầu quan sát H29.1, 29.2. - Quan sát 2 hình trên, hãy cho biết ở người, cặp NST thứ mấy đã bị thay đổi và thay đổi như thế nào so với các cặp NST khác? HS hoạt động cá nhân, nêu được: + H29.1: cặp NST thứ 21 có thêm 1 NST Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
2. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 + H29.2: cặp NST thứ 23 chỉ có 1 NST HS khác nhận xét. GV yêu cầu HS quan sát H23.1: + Ở cà độc dược, cặp NST nào thay đổi? + Söï bieán ñoåi soá löôïng ôû 1 caëp NST thaáy ôû nhöõng daïng naøo? - Các nhóm thảo luận thống nhất câu trả lời. - Nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV chốt lại: - Theá naøo laø hieän töôïng dò boäi theå? HS rút ra kết luận. - Hieän töôïng dò boäi theå: laø ñoät bieán theâm hoaëc maát theâm 1 NST ôû 1 caëp NST naøo ñoù. Hoạt động 2: Sự phát sinh thể dị bội. (19 phút) Mục tiêu: Trình bày được cô cheá hình thaønh theå (2n+1), theå (2n-1). Biết ñöôïc haäu quaû cuûa bieán ñoåi soá löôïng ôû töøng caëp NST. GV giôùi thieäu hình 23.2 yeâu cầu: - Giải thích söï phaân li caëp NST hình thaønh giao töû trong các tröôøng hôïp: bình thöôøng, tröôøng hôïp bò roái loaïn phaân baøo? - Caùc giao töû noùi treân tham gia thuï tinh hôïp töû coù soá löôïng NST nhö theá naøo? - Neâu haäu quaû cuûa hieän töôïng dò boäi theå? HS trao đổi cặp nhóm. Nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV ñieàu chænh vaø choát laïi: - Trong giaûm phaân coù 1 caëp NST - Trình bày cơ chế phát sinh thể dị bội? töông ñoàng khoâng phaân li taïo HS tự rút ra kết luận. thaønh 1 giao töû mang 2 NST vaø 1 NST khoâng mang NST naøo. 3. Luyện tập: ( 3 phút) Mục tiêu: Cũng cố kiến thức về thể dị bội và cơ chế phát sinh các thể dị bội. GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: - Sự biến đổi số lượng NST ở 1 cặp - Thường thấy ở dạng thể (2n+1) và (2n-1) NST thường thấy ở những dạng? - Giải thích cơ chế phát sinh thể dị bội - Giải thích dựa trên hình 23 có (2n+1) và (2n-1) NST? HS trình bày. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
3. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 GV chốt lại nội dung cần lưu ý: - Khaùi nieäm vaø các dạng của thể dị bội - Cơ chế phát sinh thể dị bội. 4. Hướng dẫn về nhà: (1 phút) - Hoïc baøi, laøm baøi taäp 3 tr 68. - Chuaån bò: + Xem tröôùc baøi Ñoät bieán số lượng NST (tt). + Sưu tầm tranh ảnh về thể đa bội. IV. RÚT KINH NGHIỆM: Ngày soạn: 20/11/2020 Chủ đề: TUAÀN: 13 ÑOÄT BIEÁN TIEÁT: 26 NHIEÃM SAÉC THEÅ (Tiết 3) I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài giảng, học sinh có khả năng: 1. Kiến thức: - Trình bày ñöôïc khaùi nieäm veà theå ña boäi. - Nhaän bieát 1 soá theå ña boäi baèng maét thöôøng qua tranh aûnh và có ý niệm sử dụng các đặc điểm của các thể đa bội trong chọn giống. 2. Kỹ năng: - Nhaän bieát theå ña boäi qua tranh aûnh (mẫu vật nếu có). - Rèn luyện kĩ năng hoaït ñoäng nhoùm. 3. Thái độ: Giáo dục HS yêu thích bộ môn. 4. Năng lực: hình thành được năng lực sau: - Năng lực hoạt động nhóm, năng lực hợp tác. - Năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Tranh aûnh söu taàm theå ña boäi. 2. Học sinh: xem trước bài mới, söu taàm theå ña boäi. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Khởi động: (3 phút) Mục tiêu: Hình thành kiến thức theo nội dung bài mới. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
4. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 GV nêu vấn đề: Trong tế bào sinh dưỡng nếu số lượng NST tăng lên gấp bội nghĩa là nhiều hơn 2n thì còn gọi là bộ lưỡng bội nữa hay không? Vậy khi số lượng NST tăng lên thì có ảnh hưởng gì đến cơ thể của sinh vật? 2. Hình thành kiến thức: (37 phút) Hoạt động của thầy – trò Nội dung Hoạt động 1: Hiện tượng đa bội thể. (17 phút) Mục tiêu: Trình bày ñöôïc khaùi nieäm veà theå ña boäi, một số đặc điểm điển hình của thể đa bội. GV yêu cầu: - Nhắc lại kiến thức về thể lưỡng bội. - Các cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có bộ NST có bộ NST: 3n, 4n, 5n. . .có hệ số của n khác với thể lưỡng bội như thế nào? - Thể đa bội là gì? HS hoạt động cá nhân : nêu được điểm khác và - Laø cô theå maø trong teá baøo sinh rút ra khái niệm. döôõng coù soá NST laø boäi soá cuûa n GV giôùi thieäu hình 24.1 nêu vấn đề: (nhieàu hôn 2n). - Theå ña boäi khaùc theå dò boäi ôû nhöõng ñieåm naøo? - Ñoät bieán ña boäi khaùc ñoät bieán dò boäi ôû ñieåm caên baûn naøo? - Nguyeân nhaân naøo laøm cho theå ña boäi coù caùc öu ñieåm treân? HS thảo luận nhóm theo cặp. Đại diện nhóm trình bày. Nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV điều chỉnh, chốt lại. Hoạt động 2: Nhận biết một số dạng thể đa bội. (20 phút) Mục tiêu: Nhaän bieát 1 soá theå ña boäi baèng maét thöôøng qua tranh aûnh và có ý niệm sử dụng các đặc điểm của các thể đa bội trong chọn giống. GV giới thiệu 1 soá tranh aûnh veà theå ña boäi, yêu cầu: - Nhận xét về kích thöôùc cuûa cô quan sinh döôõng vaø cô quan sinh saûn ôû caùc caây nhö theá naøo? - Coù theå nhaän bieát caây ña boäi baèng maét thöôøng Ví dụ: Các cây cà độc dược có Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
5. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 qua nhöõng daáu hieäu naøo? các bộ NST khác nhau như: - Nhöõng ñaëc ñieåm naøo ôû caây ña boäi trong coù + Cây tam bội (3n=36) theå khai thaùc choïn gioáng caây troàng? + Cây lục bội (6n=72) HS quan saùt tranh, trao ñoåi nhóm. - Cöû ñaïi dieän nhoùm trình baøy: + Nhận xét: kích thước của cơ quan sinh dưỡng (tế bào của cây rêu đa bội, thân cành lá của cây cà độc dược đa bội, củ cải đa bội) cơ quan sinh sản lớn hơn so với cây lưỡng bội. + Có thể khai thác đặc điểm về tăng kích thước của các bộ phận như thân, lá, củ để tăng năng suất của những cây cần sử dụng bộ phận này. - Nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV ñieàu chænh vaø chốt lại. 3. Luyện tập: ( 4 phút) Mục tiêu: Giới thiệu thêm về sự hình thành thể đa bội. GV giới thiệu hình 24.5: - Sự hình thành thể đa bội do nguyên - Do rối loạn trong nguyên phân và giảm phân và giảm phân không bình thường phân. . . diễn ra như thế nào? - Nguyên nhân phát sinh thể đa bội? - Do tác động của các tác nhân vật lí và hóa HS trình bày dựa trên sơ đồ. học. . . GV chốt lại nội dung cần lưu ý: - Khaùi nieäm vaø các dạng của thể dị bội - Cơ chế phát sinh thể dị bội. 4. Hướng dẫn về nhà: (1 phút) - Hướng dẫn HS về đọc thêm phần: Sự hình thành thể đa bội trang 70. - Hoïc baøi, sưu tầm tài liệu, tranh ảnh về các dạng đột biến: thân, lá, bông, hạt, hiện tượng bạch tạng ở chuột, ở người. IV. RÚT KINH NGHIỆM: Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
6. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 Ngày soạn: 20/11/2020 TUAÀN: 14 TIEÁT: 27 CHỦ ĐỀ: ÑOÄT BIEÁN NHIEÃM SAÉC THEÅ (Tiết 4) I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài giảng, học sinh có khả năng: 1. Kiến thức: - Nhaän bieát 1 soá daïng ñoät bieán veà hình. - Nhaän bieát ñöôïc đột biến cấu trúc NST. 2. Kỹ năng: - Quan saùt, nhaän bieát qua maãu vaät, tranh aûnh. - Phân tích hình ảnh 3. Thái độ: Giáo dục HS yêu thích bộ môn. 4. Năng lực: hình thành được năng lực sau: - Năng lực hoạt động nhóm, năng lực hợp tác. - Năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Tranh, aûnh “Caùc daïng ñoät bieán veà hình thaùi ôû thöïc vaät, ngöôøi, ñoäng vaät”. 2. Học sinh: xem trước bài thực hành, söu taàm tranh ảnh. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Khởi động: (4 phút) Mục tiêu: Cũng cố kiến thức về thường biến, đột biến. GV kiểm tra sự chuẩn bị nội dung của học sinh: Thế nào là đột biến? Lấy ví dụ? (HS trả lời đúng có thể ghi điểm) Vậy để nhạn biết rõ hơn về đột biến và giữa chúng ta cùng nhận biết thông qua một số hình ảnh. 2. Hình thành kiến thức: (36 phút) Hoạt động của thầy – trò Nội dung Hoạt động 1: Quan sát, nhận biết 1 vài dạng đột biến. (18 phút) Mục tiêu: Nhaän bieát 1 soá daïng ñoät bieán. Nhaän bieát ñöôïc đột biến cấu trúc NST. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
7. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 GV giôùi thieäu tranh ảnh 1 soá daïng ñoät bieán veà hình thaùi, yeâu caàu: - Quan saùt boä NST thöôøng vaø boä NST coù bieán ñoåi veà caáu truùc? - Quan saùt ñaëc ñieåm veà hình thaùi cuûa daïng goác vaø theå ñoät bieán Caù nhaân töï quan saùt hình, ñoïc thoâng tin SGK HS trao ñoåi thaûo luaän nhoùm thoáng nhaát yù kieán - Quan saùt ñaëc ñieåm veà hình thaùi ñieàn vaøo baûng. cuûa daïng goác vaø theå ñoät bieán Ñaïi dieän nhoùm trình baøy Nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung GV nhaän xeùt, ñieàu chænh. Hoạt động 2: Baøi thu hoaïch. (18phút) Mục tiêu: Hoàn thành nội dung phân biệt đột biến với dạng gốc. GV yêu cầu: - Ñieàn noäi dung phuø hôïp vaøo baûng 26. HS töï ghi noäi dung vaøo baûng: GV ñieàu chænh noäi dung. Ñoái töôïng quan Keát quaû Maãu quan saùt saùt Daïng goác Daïng ñoät bieán Loâng chuoät (maøu saéc) Ñoät bieán hình Ngöôøi (maøu saéc) thaùi Laù luùa (maøu saéc) Thaân, boâng, haït luùa Daâu taèm Haønh taây Ñoät bieán NST Haønh ta Döa haáu 3. Luyện tập: ( 4 phút) Mục tiêu: Nhận xét phần thực hành. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
8. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 GV nhận xét phần thực hành: - Phần chuẩn nội dung ở nhà theo yêu - Nhận biết 1 số đột biến cầu. - Nhaän xeùt giôø thöïc haønh vaø keát quaû cuûa nhoùm. * Kiểm tra thường xuyên lấy điểm 15 phút: 1. Sản phẩm thực hành: 5đ * Nhận biết 1 vài dạng đột biến: dựa trên tranh, ảnh so sánh giữa dạng gốc với dạng đột biến (hoàn thành bảng 26/75 SGK) 2. * Kỹ năng thực hành: 3đ Nhận biết được các dạng đột biến (đột biến gen, đột biến cấu trúc NST, đột biến số lượng NST) qua tranh ảnh. * Chuẩn bị, ý thức thực hành, vệ sinh: 2đ 4. Hướng dẫn về nhà: (1 phút) - Hoaøn thaønh baøi thu hoaïch. - Chuaån bò bài sau: Thường biến. IV. RÚT KINH NGHIỆM: Ngày soạn: 20/11/2020 BÀI 25: TUAÀN: 14 THÖÔØNG BIEÁN TIEÁT: 28 I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài giảng, học sinh có khả năng: 1. Kiến thức: - Nêu ñöôïc khaùi nieäm thöôøng bieán, möùc phaûn öùng vaø yù nghóa cuûa noù trong chaên nuoâi, troàng troït. - Phân biệt thöôøng bieán vôùi ñoät bieán veà khaû naêng di truyeàn vaø söï bieåu hieän baèng kieåu hình. 2. Kỹ năng: - Quan saùt, nhaän bieát thöôøng bieán vôùi ñoät bieán. - Rèn luyện kĩ năng quan sát, hoaït ñoäng nhoùm. 3. Thái độ: Giáo dục HS nghiêm túc học tập và yêu thích bộ môn. 4. Năng lực: hình thành được năng lực sau: - Năng lực hoạt động nhóm. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
9. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 - Năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Tranh “Söï bieán ñoåi laù caây rau maùc”. 2. Học sinh: xem trước bài mới. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Khởi động: (2 phút) Mục tiêu: Hình thành kiến thức theo nội dung bài mới. GV yêu nêu vấn đề: Trong thực tế người ta gặp hiện tượng 1 kiểu gen cho nhiều kiểu hình khác nhau khi sống trong điều kiện môi trường khác nhau. Vậy hiện tượng đó có phải là biến dị không? 2. Hình thành kiến thức: (38 phút) Hoạt động của thầy – trò Nội dung Hoạt động 1: Sự biến đổi kiểu hình do tác động của môi trường. (17 phút) Mục tiêu: Nêu ñöôïc khaùi nieäm thöôøng bieán vaø yù nghóa cuûa noù trong chaên nuoâi, troàng troït. GV giôùi thieäu hình 25 yeâu caàu: - Trong các câu viết về các ví dụ trên, những từ nào chỉ kiểu gen, những từ nào chỉ kiểu hình? Cá nhân trả lời. GV yêu cầu HS thảo luận nhóm bằng các câu hỏi: - Nhaän xeùt veà söï bieán ñoåi laù caây rau maùc? - Söï bieán ñoåi treân laø thay ñoåi veà kieåu gen hay kieåu hình? - Nguyeân nhaân thay ñoåi? HS thảo luận nhóm Đại diện nhóm phát biểu Nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV điều chỉnh, yêu cầu: - Thường biến là gì? - Thường biến laø nhöõng bieán ñoåi ôû - Thöôøng bieán laø loaïi bieán dò coù lôïi hay coù haïi kieåu hình phaùt sinh trong ñôøi soáng cho sinh vaät? caù theå döôùi aûnh höôûng tröïc tieáp HS liên hệ phát biểu. cuûa moâi tröôøng. GV chốt lại. Hoạt động 2: Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình. (12 phút) Mục tiêu: Nêu được mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình. GV neâu vaán ñeà: - Hãy cho biết kiểu gen, môi trường và kiểu hình Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
10. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 có mối quan hệ như thế nào? - Trong mối quan hệ này kiểu gen có vai trò gì, môi trường có vai trò gì? HS hoạt động theo cặp nhóm. Đại diện nhóm trình bày (Nhóm nào trả lời đúng có thể ghi điểm) Nhóm khác nhận xét, bổ sung. - Trong sản xuất các yếu tố sau: giống, kĩ thuật sản xuất, năng suất, yếu tố nào là kiểu gen, kiểu - Kieåu gen quy ñònh caùch phaûn hình, môi trường? öùng tröôùc moâi tröôøng, kieåu hình GV ñieàu chænh, chốt lại. laø keát quaû cuûa söï töông taùc giöõa kieåu gen vaø moâi tröôøng Hoạt động 3: Mức phản ứng. (9 phút) Mục tiêu: Hình thành khái niệm mức phản ứng. GV yêu cầu HS tìm hiểu 2 ví dụ: - Sự khác nhau giữa năng suất bình quân và năng suất tối đa của giống DR2 do đâu? - Giới hạn năng suất do giống hay do kĩ thuật chăm sóc qui định? - Coù phaûi cô theå sinh vaät luoân chòu aûnh höôûng cuûa moïi moâi tröôøng baát lôïi hay khoâng? Vì sao? - Ví duï minh hoaï? - Möùc phaûn öùng laø gì? - Laø giôùi haïn thöôøng bieán cuûa 1 HS trả lời. kieåu gen tröôùc moâi tröôøng khaùc GV nhaän xeùt vaø choát laïi. nhau. - Möùc phaûn öùng do kieåu gen quy ñònh. 3. Luyện tập: ( 3 phút) Mục tiêu: Cũng cố kiến thức về thường biến. Phân biệt thường biến với đột biến. GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: - Cho ví duï minh hoaï về thường - Ví dụ: cây rau mũi mác sống ở các môi biến? trường khác nhau. - Phân biệt thường biến với đột - Thường biến: biến dị về kiểu hình nên biến? không di truyền cho thế hệ sau còn đột biến là những biến đổi trong cơ sở vật chất của HS trình bày. tính di truyền nên di truyền được. . . GV chốt lại nội dung cần lưu ý: Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
11. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 - Khaùi nieäm thöôøng bieán, möùc phaûn öùng. - Ý nghóa cuûa noù trong chaên nuoâi, troàng troït. - Phân biệt thöôøng bieán vôùi ñoät bieán veà khaû naêng di truyeàn vaø söï bieåu hieän baèng kieåu hình. 4. Hướng dẫn về nhà: (2 phút) - Hoïc baøi, laøm baøi taäp 3 tr 73. - Chuaån bò thực hành: Sưu tầm tranh ảnh minh họa thường biến. IV. RÚT KINH NGHIỆM: Năm Căn, ngày tháng năm TỔ KÍ DUYỆT Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån
12. Sinh học 9 Năm học: 2020-2021 Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån