Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tuần 1 đến 8 - Năm học 2020-2021 - Trường THCS Phan Ngọc Hiển

Nội dung text: Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tuần 1 đến 8 - Năm học 2020-2021 - Trường THCS Phan Ngọc Hiển

1. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 Ngày soạn: 1/9/2020 TUAÀN: 01 DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ TIEÁT: 01 CHƯƠNG I: CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN BÀI 1: MENĐEN VÀ DI TRUYỀN HỌC I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài giảng, học sinh có khả năng: 1. Kiến thức, kỹ năng, thái độ: - Kiến thức: + Trình bày được mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học. + Biết được công lao và nêu được phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen. + Nêu được một số thuật ngữ, kí hiệu trong di truyền học. - Kỹ năng: Rèn kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình. - Thái độ: Giáo dục HS yêu thích bộ môn. 2. Năng lực: hình thành được năng lực sau: - Năng lực tự học - Năng lực hoạt động nhóm, tự giải quyết vấn đề. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: . Tranh “Các cặp tính trạng trong thí nghiệm của Menđen”, phiếu học tập. 2. Học sinh: . Xem trước bài mới. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Kiểm tra bài cũ: 2. Khởi động: (1phút) GV nêu vấn đề: Vì sao con được sinh ra lại có những tính trạng giống hay khác bố, mẹ? Để giải thích được vấn đề đó chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay. 3. Hình thành kiến thức: (39 phút) Hoạt động của thầy – trò Nội dung Hoạt động 1: Di truyền học (15 phút) Mục tiêu: Trình bày được mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học. Liên hệ bản thân để thấy những đặc điểm giống và khác bố mẹ. GV hướng dẫn HS làm bài tập theo mẫu: - Em hãy xác định bản thân có những điểm nào Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 1
2. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 giống và khác với bố, mẹ? Tính trạng Bản thân Bố Mẹ Hình dạng mắt Hình dạng mũi Hình dạng tai Hình dạng tóc Màu da HS thảo luận theo cặp nhóm và liên hệ bản thân ghi vào phiếu học tập. Đại diện nhóm trình bày. Nhóm khác nhận xét bổ sung. GV điều chỉnh và nêu yêu cầu: - Những điểm con cái giống và khác bố, mẹ được gọi là gì? - Thế nào là di truyền, biến dị? - Di truyền học nghiên cứu về vấn đề gì của hiện tượng di truyền và biến dị? HS hoạt động cá nhân. Yêu cầu: + Những điểm con cái giống bố, mẹ là hiện tượng di truyền, khác là biến dị. + Di truyền: là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ tiên cho thế hệ con cháu. Biến dị là con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết. Di truyền học nghiên cứu cơ sở vật GV chốt lại kiến thức và liên hệ về ứng dụng chất, cơ chế, tính quy luật của hiện của di truyền học vào các lĩnh vực khoa học. tượng di truyền và biến dị. Hoạt động 2: Menđen – Người đặt nền móng cho di truyền học. (13 phút) Mục tiêu: Biết được công lao và nêu được phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen. GV giới thiệu hình 1.2, nêu sơ lược về tiểu sử của Menđen, yêu cầu: - Cho biết phương pháp, đối tượng, nội dung nghiên cứu của Menđen là gì? - Nhận xét về đặc điểm của từng cặp tính trạng đem lai? HS thảo luận nhóm theo cặp nhóm Cử đại diện nhóm trình bày: + Phương pháp phân tích các thế hệ lai + Đối tượng là đậu Hà Lan Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 2
3. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 + Nhận xét sự tương phản của từng cặp tính trạng. Nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV điều chỉnh vaø choát laïi. Bằng phương pháp phân tích các thế hệ lai, Menđen đã phát minh ra các quy luật di truyền từ thực nghiệm, đặt nền móng cho di truyền học. Hoạt động 3: Một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học. (11 phút) Mục tiêu: Nêu được một số thuật ngữ, kí hiệu trong di truyền học. GV giôùi thieäu 1 soá thuaät ngöõ vaø kí hieäu cuûa di - Moät soá thuaät ngöõ: truyền học, yeâu caàu: +Tính traïng - Haõy laáy ví duï minh hoaï cho töøng khaùi nieäm + Caëp tính traïng töông phaûn vaø kí hieäu ñoù? + Nhaân toá di truyền HS hoạt động caù nhaân: Döïa vaøo baûng 1.2 laáy + Gioáng thuaàn chuûng. ví duï. - Moät soá kí hieäu: HS khaùc nhaän xeùt + P: Là cặp bố mẹ xuất phát. GV nhaän xeùt vaø yeâu caàu HS laáy ví duï veà tính + G: Giao tử đực hoặc cái. traïng ôû ngöôøi minh hoaï cho khaùi nieäm “Caëp + F: Thế hệ con. ( F 1: Con thứ nhất của P, F con của F do sự tự thụ phấn tính traïng töông phaûn. 2 1 hoặc giao phấn giữa các F1. + x: Kí hiệu của phép lai. 4. Luyện tập: ( 3 phút) GV yêu cầu HS: - Lấy ví dụ minh họa về cặp tính trạng - Ví dụ: Tóc thẳng với tóc xoăn tương phản ở người? Mũi cao với mũi thấp - Tại sao Menđen lại chọn các cặp tính - Vì thuận tiện cho việc theo dõi sự di truyền trạng tương phản để thực hiện phép lai? của các cặp tính trạng. HS trả lời qua tiếp thu. GV chốt lại nội dung cần lưu ý: - Nội dung cơ bản của phương pháp phân tích các thế hệ lai. - Đối tượng, nội dung, ý nghĩa thực tiễn của di truyền học. - Các thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học. 5. Tìm tòi – Mở rộng: ( 1 phút) Tìm hiểu thêm về tiểu sử của Menđen, công trình nghiên cứu để tìm ra quy luật di truyền (Phần “Em có biết” trang 7). 6. Hướng dẫn về nhà: (1 phút) Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 3
4. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 nhằm mục đích gì? Thân xám, cánh dài x T.đen,cụt. - Giaûi thích vì sao döïa vaøo tæ leä KH 1:1, F2: 1 Xám dài:1 đen cụt Moocgan cho raèng caùc gen quy ñònh tính traïng naèm treân 1 NST? HS trao ñoåi thaûo luaän nhoùm Ñaïi dieän nhoùm baùo caùo keát quả: + Vì đây là phép lai giữa cá thể mang KH trội với cá thể mang KH lăn. + Xác định KG của ruồi đực. + Vì ruồi cái thân đen, cánh cụt chỉ cho 1 loại giao tử bv, còn ruồi đực F 1 phải cho 2 loại giao tử BV, bv, do đó các gen qui định màu sắc thân và hình dạng cánh phải cùng nằm trên một NST → chúng phải liên lết với nnhau Nhoùm khaùc nhaän xeùt. * Di truyeàn lieân keát : GV ñieàu chænh vaø choát laïi: Laø hieän töôïng 1 nhoùm tính traïng ñöôïc - Hieän töôïng di truyeàn lieân keát laø gì? di truyeàn cuøng nhau quy ñònh bôûi caùc gen HS rút ra kết luận. treân 1 NST cuøng phaân li trong quaù trình GV tóm lại và giới thiệu cách viết sơ đồ lai phaân baøo. trong trường hợp di truyền liên kết. Hoạt động 2: Ý nghĩa của di truyền liên kết. (17phút) Mục tiêu: YÙ nghóa cuûa di truyeàn lieân keát, ñaëc bieät trong lónh vöïc choïn gioáng. GV neâu vaán ñeà: - Trong teá baøo soá löôïng gen lớn hơn nhieàu soá löôïng NST vaäy söï phaân boá cuûa gen treân NST seõ nhö theá naøo? - Vì sao lieân keát gen chæ cho ra ñöôïc 2 kieåu hình gioáng boá, meï? - So saùnh kết quả lai phân tích F1 trong trường hợp phân li độc và di truyền liên kết của 2 cặp tính trạng? HS hoạt động caù nhaân: + Moãi NST mang nhieàu gen nhoùm gen lieân keát + Haïn cheá söï toå hôïp töï do cuûa caùc gen - Haïn cheá söï toå hôïp töï do caùc gen trong + Lieân heä keát quaû lai cuûa Menñen. quaù trình phaùt sinh giao töû söï xuaát hieän Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 49
5. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 HS khaùc nhaän xeùt vaø keát luaän. bieán dò toå hôïp. GV nhaän xeùt vaø choát laïi. - Lieân keát gen ñaûm baûo söï di truyeân beàn vöõng cuûa töøng nhoùm tính traïng coù lôïi cho quaù trình tieán hoaù vaø choïn gioáng. 3. Luyện tập: ( 3 phút) Mục tiêu: Củng cố kiến thức về di truyền liên kết. GV yêu cầu: - Vì sao ruồi giấm là đối tượng thuận lợi - Vì: dễ nuôi trong ống nghiệm, đẻ nhiều, trong nghiên cứu di truyền? vòng đời ngắn, số lượng NST ít, - Điều kiện để xảy ra liên kết gen? - Điều kiện: Các gen cùng nằm trên 1 NST, HS trả lời qua tiếp thu. các gen nằm gần nhau càng liên kết chặt chẽ. GV chốt lại nội dung cần lưu ý: - Nêu được khái niệm về di truyền liên kết. - Giải thích thí nghiệm và so sánh với thí nghiệm của Menđen. - YÙ nghóa cuûa di truyeàn lieân keát trong lónh vöïc choïn gioáng. 4. Tìm tòi – Mở rộng(1 phút). Mục tiêu: Tìm hiểu về nhà khoa học Moogan. Tìm hiểu thêm về tiểu sử, các thí nghiệm của ông Moocgan (qua mạng Internet). 5. Hướng dẫn về nhà: (1 phút) - Hoàn thành baøi taäp 1,3 tr 43. - Ôn laïi noäi dung chöông II: Sự biến đổi hình thái NST qua nguyên phân và giảm phân. - Xem trước bài thực hành: “ Quan sát hình thái NST”, chuẩn bị giaáy laøm baøi thu hoaïch. IV. RÚT KINH NGHIỆM: NGÀY DẠY: 15/10/2020 TUAÀN: 7 TIEÁT: 14 BÀI 14: THÖÏC HAØNH: QUAN SAÙT HÌNH THAÙI NHIEÃM SAÉC THEÅ I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài giảng, học sinh có khả năng: 1. Kiến thức: Nhận dạng được NST ôû caùc kì (NST cuûa 1 soá loaøi ñoäng vaät nhö: giun ñuõa, chaâu chaáu ). Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 50
6. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 2. Kỹ năng: Phát triển kĩ năng sử dụng và quan sát tiêu bản dưới kinh hiển vi. 3. Thái độ: Yêu thích bộ môn. 4. Năng lực: hình thành được năng lực sau: - Năng lực hợp tác, hoạt động nhóm. - Năng lực thực hành thí nghiệm II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Dụng cụ: Kính hieån vi (8 caùi), hộp tiêu bản tương ứng với số học sinh. - Tieâu baûn coá ñònh NST cuûa 1 soá loaøi ñoäng vaät, thực vật như giun đũa, châu chấu, hành, lúa nước, . (8 caùi). 2. Học sinh: - Ôn laïi noäi dung chöông II: Sự biến đổi hình thái NST qua nguyên phân và giảm phân. - Xem trước bài thực hành. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Khởi động: (5phút) Mục tiêu: Kiểm tra sự chuẩn bị nội dung của học sinh. GV yêu cầu HS nhắc lại: Sự biến đổi về hình thái của NST qua các kì của nguyên phân, giảm phân? (HS trả lời đúng, GV ghi điểm) GV giới thiệu: Hình thái của NST luôn biến đổi qua các kì của chu kì tế bào nhưng cấu trúc của NST có thể nhìn thấy rõ nhất là ở kì giữa, và để nhận biết được rõ hơn ta sẽ cùng quan sát dưới kính hiển vi. 2. Hình thành kiến thức: (34 phút) Hoạt động của thầy – trò Nội dung Hoạt động 1 : Quan sát tiêu bản của NST. (22 phút) Mục tiêu: Nhận biết hình thái và các kì phân bào của NST. GV yeâu caàu HS neâu caùc böôùc tieán haønh quan saùt tieâu baûn NST. Caù nhaân quan saùt, trình baøy caùc thao taùc. Yeâu caàu neâu ñöôïc: +Ñaët tieâu baûn leân baøn kính: Quan saùt ôû boäi giaùc beù chuyeån sang boäi giaùc lôùn. Nhaän daïng teá baøo ñang ôû kì naøo. GV yeâu caàu caùc nhoùm thöïc hieän theo quy trình ñaõ höôùng daãn. HS chia nhóm và tieán haønh quan saùt laàn löôït caùc tieâu baûn. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 51
7. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 HS khi quan saùt löu yù: - Ñaët tieâu baûn leân kính + Kỹ naêng söû duïng kính hieån vi. - Duøng vaät kính (coù boäi giaùc beù) löïa + Moãi tieâu baûn goàm nhieàu teá baøo caàn tìm teá choïn ñieåm quan saùt ñaït yeâu caàu sau baøo mang NST nhìn rõ nhaát. ñoù chuyeån sang + Khi nhaän daïng ñöôïc hình thaùi NST, caùc ( boäi giaùc lôùn) ñeå quan tieáp thaønh vieân laàn löôït quan saùt, veõ hình. * Nhaän daïng teá baøo qua caùc kì, vò GV xaùc nhaän keát quaû cuûa töøng nhoùm. trí cuûa NST trong teá baøo. Hoạt động 2 : Bài thu hoạch. (12 phút) Mục tiêu: Tìm hiểu cô cheá xaùc ñònh giôùi tính về tỉ lệ giới tính ôû ngöôøi. GV treo tranh caùc kì cuûa nguyeân phaân. HS quan saùt tranh ñoái chieáu vôùi hình veõ cuûa nhoùm nhaän daïng NST ñang ôû kì naøo. GV cung caáp theâm thoâng tin: + Kì trung gian: teá baøo coù nhaân. + Caùc kì khaùc caên cöù vaøo vò trí nhieãm saéc theå trong teá baøo. VD: Kì giöõa NST taäp trung ôû giöõa teá baøo thaønh haøng, coù hình thaùi roû nhaát. - Hoïc sinh veõ caùc hình quan saùt Caù nhaân veõ vaø chuù thích caùc hình ñaõ quan saùt ñöôïc vaøo vôû thöïc haønh. vaøo vôû hoïc. 3. Luyện tập: ( 5 phút) Mục tiêu: Nhận xét đánh giá nội dung thực hành của HS. GV nhận xét phần thực hành: - Phần chuẩn nội dung ở nhà theo yêu cầu. - Nhaän xeùt ñaùnh giaù veà thao taùc söû - Thao tác sử dụng thành thạo, thấy rõ hình duïng kính, keát quaû quan saùt tieâu baûn. thái của NST cần xác định NST đang ở kì - Nhaän xeùt giôø thöïc haønh vaø keát quaû giữa. cuûa nhoùm. GV chốt lại nội dung cần lưu ý: Nhaän daïng teá baøo qua caùc kì, vò trí cuûa NST trong teá baøo 4. Hướng dẫn về nhà: (1 phút) Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 52
8. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 - Hoàn thành nội dung bài thực hành vào vỡ. - Xem trước bài: ADN. IV. RÚT KINH NGHIỆM: Năm Căn, ngày tháng năm TỔ PHÓ NGÀY DẠY:22/10/2020 TUAÀN: 8 CHƯƠNG III: TIEÁT: 15 ADN VAØ GEN BÀI 15: ADN I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài giảng, học sinh có khả năng: 1. Kiến thức: - Phaân tích ñöôïc thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa ADN, ñaëc bieät laø tính ñaëc thuø vaø hình daïng cuûa noù Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 53
9. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 - Moâ taû ñöôïc caáu truùc khoâng gian cuûa ADN theo moâ hình cuûa J.Oatxôn vaø F.Criel. - Bieát vaän duïng lyù thuyeát vaøo giaûi caùc baøi taäp. 2. Kỹ năng: - Rèn kĩ năng thaùo laép moâ hình 1 ñoaïn phaân töû ADN. - Hoaït ñoäng nhoùm, quan saùt keânh hình. 3. Thái độ: Giáo dục HS nghiêm túc học tập và yêu thích bộ môn. 4. Năng lực: hình thành được năng lực sau: - Năng lực hoạt động nhóm, tự giải quyết vấn đề. - Năng lực tự học. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Moâ hình caáu truùc moät ñoaïn phaân töû ADN (hoaëc tranh veõ). 2. Học sinh: xem trước bài mới. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Khởi động: (1 phút) Mục tiêu: Liên hệ kiến thức về ADN để hướng HS vào bài. GV giới thiệu: ADN không chỉ là thành phần quan trọng của NST mà còn liên quan mật thiết với bản chất hóa học của gen. Vì vậy nó là cơ sở vật chất của hiện tượng di truyền ở cấp độ phân tử. 2. Hình thành kiến thức: (37phút) Hoạt động của thầy – trò Nội dung Hoạt động 1: Cấu tạo hóa học của phân tử ADN. (17 phút) Mục tiêu: Phaân tích ñöôïc thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa ADN, ñaëc bieät laø tính ñaëc thuø vaø đa dạng của ADN. GV giới thiệu hình cấu trúc hóa học của ADN. - ADN laø 1 loaïi axit ñöôïc caáu taïo töø caùc - Phân tử ADN được cấu tạo từ các nguyeân toá naøo? nguyên tố: C, H, O, N, và P. - ADN có kích thước và khối lượng như thế - ADN thuộc loại đại phân tử được nào? cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà - ADN cấu tạo theo nguyên tắc nào? đơn phân là nucleotit thuộc 4 loại: A, HS quan sát mô hình trả lời. T, G, X. GV nhận xét và yêu cầu: - Vì sao ADN có tính đặc thù và đa dạng? HS thảo luận nhóm theo cặp. Đại diện nhóm trình bày: + Tính đặc thù của ADN là số lượng, thành - ADN của mỗi loài được đặc thù bởi phần và trình tự sắp xếp của các nuclêôtic quy thành phần, số lượng và trình tự sắp định. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 54
10. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 + Do sự sắp xếp khác nhau của 4 loại nuclêôtic xếp của các nucleotit. đã tạo nên tính đa dạng của ADN. - Do trình tự sắp xếp khác nhau của 4 GV nhận xét, chốt lại: loại nucleotit đã tạo nên tính đa dạng + Trong giao tử hàm lượng ADN giảm đi 1/2. của ADN. + Trong thụ tinh hàm lượng ADN lại được phục hồi. HS rút ra kết luận. Hoạt động 2: Cấu trúc không gian của phân tử ADN. (20 phút) Mục tiêu: Moâ taû ñöôïc caáu truùc khoâng gian cuûa ADN theo moâ hình cuûa J.Oatxôn vaø F.Criel. Bieát vaän duïng lyù thuyeát vaøo giaûi caùc baøi taäp. GV yêu cầu quan sát mô hình của phân tử ADN. - Phân tử ADN có mấy mạch? Các mạch sắp xếp như thế nào trong không gian? - Mỗi chu kì xoắn có bao nhiêu cặp Nu? Xác định đường kính, chiều cao của một chu kì xoắn? HS quan sát hình, kết hợp đọc thông tin trả lời: + ADN là một chuỗi xoắn kép gồm 2 mạch song song xoắn đều quanh một trục theo chiều từ trái - ADN laø 1 chuoãi xoaén keùp goàm 2 sang phải (xoắn phải), ngược chiều kim đồng maïch song song, xoaén ñeàu quanh hồ. một trục theo chiều từ trái sang phải. + Mỗi chu kì xoắn gồm 10 cặp nucleotit, có - Các nucleotit giữa 2 mạch đơn liên đường kính là 20A0, chiều cao 34A0. kết với nhau thành từng cặp theo GV nhận xét, yêu cầu: NTBS: A liên kết với T, G liên kết - Các nucleotit nào của 2 mạch liên kết với nhau với X, chính nguyên tắc này đã tạo thành từng cặp? Liên kết theo nguyên tắc nào? nên tính chất bổ sung của 2 mạch - Gỉa sử trình tự các đơn phân trên một đoạn đơn. mạch ADN như sau: -A- T- G –X – T – A –G – T – X - Trình tự các đơn phân trên đoạn mạch tương ứng sẽ như thế nào ? HS thảo luận nhóm Đại diện nhóm lên trình bày : + A liên kết với T, G liên kết với X và ngược lại. =>Theo Nguyên tắc bổ sung. + -A- T- G –X – T – A –G – T – X – │ │ │ │ │ │ │ │ │ -T- A- X –G – A – T– X – A – G - HS nhóm khác nhận xét, bổ sung. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 55
11. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 GV điều chỉnh, yêu cầu : - Hãy nêu hệ quả của nguyên tắc bổ sung ? HS trả lời. GV điều chỉnh, chốt lại. 3. Luyện tập: ( 2 phút) Mục tiêu: Cũng cố kiến thức về ADN GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập: 1. Kết quả dẫn đến từ nguyên tắc bổ sung trong phân tử ADN là: a. A=T, G=X c. A=G, A=X - Chọn câu a. A=T, G=X b. A=X, T=G d. A=T=G=X 2. Cấu trúc lưu giữ và truyền đạt thông tin di truyền là: a. Prôtêin c. ADN - Chọn câu c. ADN. b. mARN d. rARN HS trả lời qua tiếp thu. GV chốt lại nội dung cần lưu ý: - Phaân tích ñöôïc thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa ADN, ñaëc bieät laø tính ñaëc thuø vaø đa dạng của ADN. - Moâ taû ñöôïc caáu truùc khoâng gian cuûa ADN theo moâ hình cuûa J.Oatxôn vaø F.Criel. 4. Vận dụng: ( 2 phút) Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để giải bài tập về ADN Yêu cầu HS vận dụng làm bài tập: Một đoạn mạch đơn của phân tử ADN có trình tự sắp xếp như sau: - G – T - A – A – X – G – G – A – T – HS trả lời được: - G – T - A – A – X – G – G – A – T – │ │ │ │ │ │ │ │ │ - X – A - T – T – G – X – X – T – A - 5. Tìm tòi – Mở rộng: (2 phút) Mục tiêu: Mở rộng thêm kiến thức về những phát minh của 2 nhà khoa học J.Oatxôn vaø F.Criel. Ñoïc phaàn “Em coù bieát” và tìm hiểu về phát minh của 2 nhà khoa học J.Oatxôn vaø F.Criel. 6. Hướng dẫn về nhà: (1 phút) - Hoàn thành baøi taäp 1,2 tr 47. - Xem trước nội dung bài mới: ADN và bản chất của gen. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 56
12. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 IV. RÚT KINH NGHIỆM: NGÀY DẠY:22/10/2020 BÀI 16: TUAÀN: 8 TIEÁT: 1 6 ADN VAØ BAÛN CHAÁT CUÛA GEN I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài giảng, học sinh có khả năng: 1. Kiến thức: - Trình baøy ñöôïc caùc nguyeân taéc cuûa söï nhaân ñoâi cuûa ADN. - Neâu ñöôïc baûn chaát hoaù hoïc cuûa gen. - Phaân tích ñöôïc caùc chöùc naêng cuûa ADN. 2. Kỹ năng: Rèn kĩ năng quan saùt, phân tích keânh hình. Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 57
13. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 3. Thái độ: Giáo dục HS nghiêm túc học tập và yêu thích bộ môn. 4. Năng lực: hình thành được năng lực sau: - Năng lực tự học, hợp tác, hoạt động nhóm. - Năng lực tự giải quyết vấn đề. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Moâ hình söï töï nhaân ñoâi cuûaADN. 2. Học sinh: Xem trước bài mới. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Khởi động: (6phút) Mục tiêu: Liên hệ kiến thức về ADN để hướng HS vào bài mới. GV yêu cầu: Moâ taû caáu truùc khoâng gian cuûa phaân töû ADN? Moät ñoaïn maïch ñôn cuûa phaân töû ADN coù trình töï saép xeáp nhö sau: - A – T – T – G – X – A – G – G – A – T – A – Haõy vieát ñoaïn maïch ñôn boå sung vôùi noù.(HS làm đúng ghi điểm) GV nêu vấn đề: Chính söï töï sao cuûa ADN ñaõ daãn ñeán söï töï nhaân ñoâi cuûa NST, vaäy quaù trình töï sao ñoù dieãn ra theo nguyeân taéc naøo? 2. Hình thành kiến thức: (33 phút) Hoạt động của thầy – trò Nội dung Hoạt động 1 : ADN tự nhân đôi theo những nguyên tắc nào? (13 phút) Mục tiêu: Tìm hiểu những nguyeân taéc trong söï nhaân ñoâi cuûa ADN. GV giôùi thieäu moâ hình “Moät ñoaïn phaân töû ADN”, hoûi: - Quaù trình töï nhaân ñoâi cuûa ADN dieãn ra chuû yeáu ôû ñaâu? Vaøo luùc naøo? - Quaù trình töï nhaân ñoâi dieãn ra treân maáy maïch cuûa ADN? - Caùc nu naøo lieân keát vôùi nhau theo töøng caëp? - Söï hình thaønh maïch môùi ôû 2 ADN con dieãn ra nhö theá naøo? - Nhaän xeùt veà caáu taïo cuûa ADN meï vaø 2 ADN con? - Vaän duïng laép moâ hình 2 ADN con döïa treân ADN meï? HS trao ñoåi thaûo luaän nhoùm thoáng nhaát yù kieán Ñaïi dieän nhoùm trình baøy: + Dieãn ra treân 2 maïch cuûa ADN Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 58
14. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 + A liên kết với T, G liên kết với X - Nguyeân taéc boå sung: caùc nu ôû + Caáu taïo cuûa ADN meï vaø 2 ADN con giống maïch khuoân lieân keát nu ôû moâi nhau. tröôøng noäi baøo theo nguyeân taéc: A – Nhoùm khaùc nhaän xeùt T, G – X. GV ñieàu chænh kieán thöùc vaø choát laïi: - Nguyeân taéc giöõ laïi moät nöõa: trong - Quaù trình töï nhaân ñoâi cuûa ADN dieãn ra theo moãi ADN con coù 1 maïch cuûa ADN nguyeân taéc naøo? meï, maïch coøn laïi ñöôïc toång hôïp HS töï ruùt ra keát luaän. môùi. Hoạt động 2 : Bản chất của gen . (10 phút) Mục tiêu: Neâu ñöôïc baûn chaát hoaù hoïc cuûa gen. GV thông báo khái niệm về gen: + Thời Menđen: Qui định tính trạng cơ thể là các nhân tố di truyền. + Moocgan: Nhân tố di truyền là gen nằm trên NST, các gen xếp theo chiều dọc của NST và di truyền cùng nhau. + Quan điểm hiện đại: Gen là 1 đoạn của phân tử AND có chức năng di truyền xác định. HS chú ý. GV đặt vấn đề: - Neâu baûn chaát hoaù hoïc cuûa gen? - Baûn chaát hoaù hoïc cuûa gen laø ADN. - Trung bình moãi gen coù khoaûng bao nhieâu caëp nu? - Gen phaân boá nhö theá naøo treân NST? Caù nhaân ñoïc thoâng tin SGK, lieân heä kieán thöùc cuõ traû lôøi. HS khaùc nhaän xeùt. GV nhaän xeùt, chốt lại: - Chöùc naêng: Gen caáu truùc mang - Gen coù chöùc naêng gì? thoâng tin quy ñònh caáu truùc phaân töû HS rút ra kết luận. Proâteâin. Hoạt động 3 : Chức năng của ADN. (10 phút) Mục tiêu: Phaân tích ñöôïc caùc chöùc naêng cuûa ADN. GV nêu vấn đề: - Chöùc naêng cuûa ADN laø gì? Löu giöõ vaø truyeàn ñaït thoâng tin di - ADN coù vai troø quan troïng nhö theá naøo ñoái truyeàn. vôùi söï toàn taïi cuûa sinh vaät? Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 59
15. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 Caù nhaân ñoïc thoâng tin SGK traû lôøi: + Löu giöõ vaø truyeàn ñaït thoâng tin + Duy trì ñaëc tính cuûa töøng loaøi oån ñònh qua caùc theá heä, ñaûm baûo söï sinh soâi naûy ôû cuûa sinh vaät. HS khác nhận xét. GV điều chỉnh, boå sung: Söï nhaân ñoâi cuûa ADN Söï nhaân ñoâi cuûa NST Ñaëc tính di truyền oån ñònh qua caùc theá heä. 3. Luyện tập: ( 3 phút) Mục tiêu: Củng cố kiến thức đã học về ADN. GV yêu cầu HS: - Moâ taû quaù trình töï nhaân ñoâi cuûa phaân Quaù trình töï nhaân ñoâi cuûa phaân töû ADN diễn töû ADN? ra theo nguyeân taéc boå sung và nguyeân taéc - Giaûi thích vì sao 2 ADN con ñöôïc taïo giöõ laïi moät nöõa. Nhờ đó 2 ADN con ñöôïc ra qua cô cheá nhaân ñoâi laïi gioáng ADN taïo ra gioáng ADN meï. meï? HS trả lời qua tiếp thu. GV chốt lại nội dung cần lưu ý: - Caùc nguyeân taéc cuûa söï nhaân ñoâi cuûa ADN. - Baûn chaát hoaù hoïc cuûa gen. - Chöùc naêng cuûa ADN. 4. Vận dụng: (2 phút) Mục tiêu: Vận dụng để giải bài tập về ADN. Yêu cầu HS vận dụng làm bài tập: Một đoạn gen có cấu trúc như sau: Mạch 1: - A – T - T – G – X – G – A – A – T – │ │ │ │ │ │ │ │ │ Mạch 2: - T – A - A – X – G – X – T – T – A – Viết cấu trúc của 2 ADN con được tạo thành sau khi đoạn mạch ADN mẹ nói trên kết thúc quá trình tự nhân đôi. HS trả lời được: Cấu trúc của 2 ADN con được tạo thành : Mạch 1: - A – T - T – G – X – G – A – A – T – │ │ │ │ │ │ │ │ │ Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 60
16. Kế hoạch dạy học Sinh 9 Năm học: 2020-2021 Mạch 2: - T – A - A – X – G – X – T – T – A - Mạch 1: - A – T - T – G – X – G – A – A – T – │ │ │ │ │ │ │ │ │ Mạch 2: - T – A - A – X – G – X – T – T – A - 5. Hướng dẫn về nhà: (1 phút) - Hoïc baøi, laøm baøi 1,2 trang 50. - Xem trước bài: Mối quan hệ giữa gen và ARN. IV. RÚT KINH NGHIỆM: Năm Căn, ngày tháng năm 2020 TỔ PHÓ Tröôøng THCS Phan Ngoïc Hieån Trang 61